Şindan qalası Astara rayonunun Sım kəndindən 6-7 km cənub-qərbdə, dəniz səviyyəsindən təxminən 1828 metr yüksəklikdəki rayonun ən uca Şindan dağ zirvəsində yerləşir [2,5].

Tarixçi Səidəli Kazımbəyov “Səidiyyə” kitabında qala haqqında yazıb: “Şindan qalası yüksək bir zirvədə yerləşir və onun hansı tarixi dövrə aid olduğu məlum deyil”. Professor Nadir Məmmədov Şindan qalasını III əsrə aid edir və bu qalanın məhz Sasanilər dövründə tikildiyini qeyd edir.

Yerli əhalinin sözlərinə görə, Şindan qalası IX əsrdə Babək Xürrəminin istehkamlarından biri idi [3]. XV əsrdə Astara hakimləri Əmir Sultan və XVI-XVII əsrlərdə Əmir Həmzə хan, həmçinin XVIII əsrdə Talış xanı Qara xan öz təhlükəsizliklərini təmin etmək üçün bu qalaya sığınıblar [4,6]. Əmir Həmzəni cəzalandırmaq üçün göndərilən Ərdəbil hakimi, qaramanlı Zülqədərхan bu qalanı 9 ay mühasirədə saхlasa da, оnu ala bilməyib. Lakin Gilanlı Hidayət xan XVIII əsrdə qalanı yalnız iki il müsadirə etdikdən sonra ala bilib [3,4].

Qalanın “Şindan” adlandırılması haqqında bir neçə fikir mövcuddur. Talışlar qalanı “Şındu”, yəni “pilləkənli” qala adlandırırdılar. Buna səbəb isə qalaya gedən yeganə yolun pilləkənlə olması idi. Bəzi mənbələrə görə, puştu dilində (Əfqanıstanda, Pakistanda və İranda yaşayan xalqın ana dili) “şin” – yaşıllıq, “dan” – yer mənasını verir. Ehtimal olunur ki, qala yaşıl meşə içərisində yerləşdiyindən, onu “Şindan” adlandırmışlar. Bir çox tarixçilər “Şindan” sözünün mənasını şin tayfasının adı ilə bağlayırlar. Tarixi mənbələrdə bu tayfanın bir zamanlar Astara ərazisində yaşadığı qeyd olunur [4].

Şindan qalasının hündürlüyü təxminən 18 metr idi və dağ zirvəsində bir hektara qədər sahəni tuturdu [3,5]. Bu qala, əsasən, iki hissədən ibarət idi və girişində daşdan pilləkən mövcud olub [3]. 1833-cü ildə çap edilmiş “Royal Geographical society” kitabında Şindan qalasına gedən yol, həmçinin qalanın özü təsvir edilir [1].

Qalanın ərazisində 1969 və 2003-cü illərdə arxeoloji qazıntılar aparılıb. Həmin qazıntılar zamanı çox sayda saxsı qablar, sikkələr və s. müxtəlif arxeoloji nümunələr aşkar edilib [2,4].

Ədəbiyyat:

Harvard College library. Royal Geographical society. volume III. London-1833.
Azərbaycanda arxeologiya və etnoqrafiya elmlərinin son nəticələrinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. Bakı-1992.
Aqşin Mistanlı. Cənub bölgəsinin abidələr ensiklopediyası. Bakı-2020.
Azərbaycan Arxeologiyası və Etnoqrafiyası. Bakı-2003.
Azərbaycan Milli Elmlər akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya institutu. Azərbaycan arxeoloqiyası orta əsrlər. Bakı-2008.
Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi oğlu. Əxbarnamə 1855. Bakı-2009.