Astaralı tarixçi Ziya Bünyadov öz fəaliyyəti dövründə həmişə açıq şəkildə ermənilərə qarşı etirazlarını bildirib. Bundan əlavə, alim onların “nağıllarının” səhv olduğunu elmi araşdırmalarla sübut edib [1].
1988-ci ilin Sumqayıt hadisələri haqqında alimin 1989-cu ildə Milli Elmlər Akademiyasının “Tarix, hüquq və fəlsəfə” seriyasında “Nə üçün Sumqayıt?” adlı məqaləsi çap olunub [4]. Məhz Bünyadov tərəfindən bu məqalədə ilk dəfə olaraq ermənilərin təcavüzkar addımlarına, işğalçılıq niyyətlərinə elmi, hüquqi və siyasi qiymət verilib.
Tarixçi Cəbi Bəhramov onun haqqında deyib: “Ziya müəllim yeganə adam idi ki, 1989-cu il martın 14-də Dağlıq Qarabağda yerli idarəetmə qurumu təşkil olunanda qəti şəkildə bu qurumun əleyhinə çıxıb dedi: “Bu, Qarabağın Azərbaycanın əlindən alınmasıdır” [1]. Bünyadov 1989-cu ildə türk kanalına verdiyi müsahibədə deyib: “Qarabağı vermək məsələsi yoxdur, ola bilməz… Onda bizə yaşamaq da dəyməz” [5].
1990-cı illərdə Bünyadov Bakının Azadlıq meydanında nitq söyləyən, Ermənistanın Azərbaycana etdiyi hərəkətlərinə qarşı çıxan və ermənilərin iddialarına etiraz edən, bu sahədə ən çox söz söyləyən insanlardan biri idi [2].
1991-сi ilin yanvar ayında Qevorq Emin adı ilə tanınan erməni yazıçı Karlen Qriqoryeviçin ermənilərin xristianlığı qəbul etməsi və alban tarixi haqqında olan məqaləsi dərc olunub. Bu məqalədən sonra Ziya Bünyadov ona tarixi faktlarla səhv olduğunu sübut edib: “Ermənistan dövləti müstəqil siyasi vahid kimi 387-ci ildə mövcudluğunu dayandırıb. Ermənistanın dövlətçiliyi yalnız 1921-ci ildə bərpa olunub. Tutaq ki, 387-ci ilə qədər Artsax Ermənistanın tərkibində idi, bəs Ermənistanın özü ümumiyyətlə mövcud olmayan yerdə, o, necə bunun bir hissəsi ola bilərdi? Artsax məsələsində heç nə sizin xeyrinizə olmayacaq… Əgər siz Günəşi Aydan ayıra bilmirsinizsə, o zaman əlavə çəki ilə çiyinlərinizi yormağa ehtiyac yoxdur!” [3].
Ədəbiyyat:
- Mədəniyyət. AZ / 2. 2016.
- http://lib.az/persons/2
- http://www.anl.az/down/meqale/nauka/2020/dekabr/747274.htm
- İRS-Наследие. № 5. 2003.
- https://www.youtube.com/watch?v=0rNyZSkRsVw
